De opkomst van AI-gestuurde zoekmachines

In de herfst van vorig jaar lanceerden zowel Google als OpenAI hun nieuwste innovatie: zoekmachines die antwoorden genereren met behulp van geavanceerde taalmodellen. Deze slimme chatbots, gekoppeld aan krachtige zoekmotoren, zijn nu ook beschikbaar voor gebruikers in Nederland en België. Laten we eens kijken hoe ze presteren in de praktijk.

Hoe werken deze AI-zoekmachines?

Om inzicht te krijgen in hun werkwijze, hebben we de chatbots zelf om uitleg gevraagd. Zowel Gemini "grounded" als ChatGPT Search geven aan dat ze eerst de vraag van de gebruiker analyseren. Als er geen extra informatie nodig is, putten ze uit hun eigen kennisbank. Wanneer er wel aanvullende of actuele gegevens vereist zijn, schakelen ze hun zoekfunctie in.

Gemini maakt hiervoor gebruik van Google Search, terwijl ChatGPT een eigen geïntegreerde zoekmachine inzet. Na het verzamelen van informatie formuleren ze een antwoord. Gemini combineert hierbij de kennis van het AI-model met de zoekresultaten, wat resulteert in een antwoord dat "verankerd" is in de realiteit. ChatGPT daarentegen voorziet zijn antwoorden van links naar bronnen, zodat gebruikers zelf de oorspronkelijke informatie kunnen raadplegen. Bij Gemini ontbreekt deze bronvermelding grotendeels, wat het lastig maakt om de juistheid van de informatie te verifiëren.

Prestaties in de praktijk

Om de effectiviteit van Gemini en ChatGPT als zoekmachines te testen, hebben we ze geconfronteerd met diverse zoekopdrachten. We hebben ook traditionele zoekmachines zoals Google en DuckDuckGo in de vergelijking meegenomen.

De resultaten waren wisselend. ChatGPT Search bleek uitmuntend in het beantwoorden van specifieke vragen, zoals de meest recente dienstenprijsindex of de oprichtingsdatum van Tweakers. Bij complexere vragen, zoals het zoeken naar gratis streamingopties voor een film, gaf Gemini meer relevante suggesties.

Beide AI-chatbots toonden hun kracht bij het beantwoorden van gedetailleerde vragen en het behandelen van ingewikkelde onderwerpen. Ze konden bijvoorbeeld correct aangeven tot hoe laat een specifieke supermarkt open was en gaven heldere uitleg over actuele economische kwesties.

Uitdagingen en beperkingen

Toch stuitten we ook op de grenzen van deze AI-zoekmachines. Bij zeer specifieke zoekopdrachten, zoals het vinden van de goedkoopste gebogen monitor tijdens Black Friday, of het bepalen van de exacte positie van Nederland in de wereldeconomie, konden geen van de geteste zoekmachines een bevredigend antwoord geven.

Toekomstperspectief

Na enkele weken gebruik blijkt dat AI-gestuurde zoekmachines zowel sterktes als zwaktes hebben. Ze presteren goed bij eenvoudige zoekopdrachten en kunnen soms zelfs beter uit de voeten met complexe vragen dan traditionele zoekmachines. Een groot struikelblok blijft echter het fenomeen van 'hallucineren', waarbij overtuigend onjuiste informatie wordt gepresenteerd.

Ondanks deze uitdagingen hebben AI-zoekmachines zeker potentieel. Ze kunnen in veel gevallen sneller antwoord geven op vragen. Bovendien lijkt er een groeiende ontevredenheid te zijn over traditionele zoekmachines, wat een kans biedt voor deze nieuwe AI-varianten om een aanzienlijk publiek aan te trekken.

Hoewel er nog ruimte voor verbetering is, markeren deze AI-gestuurde zoekmachines ongetwijfeld een nieuwe fase in hoe we informatie op het internet zoeken en vinden. De komende jaren zullen uitwijzen hoe ze zich verder ontwikkelen en of ze de manier waarop we het web gebruiken fundamenteel zullen veranderen.